​Kerststukje

Sorry hoor. Het woord: ‘stukje’, staat op mijn afgrijselijke-woordenlijst. Ergens tussen ‘gremia’ en ‘joppiesaus’. Maar voor dit stuk (…) is het enigszins relevant.

Ik kijk toch altijd weer reikhalzend uit naar december en dan niet alleen vanwege de gezelligheid. Het is zo’n maand waarin veel deadlines gehaald moeten worden waardoor je je maar wat graag laat afleiden door – ik zeg maar iets geks – het ploegen door achterstallige correspondentie. 
 
En tussen de emailstroom aan kerstwensen en aanbiedingen springt er voor mij altijd één bericht uit: LIRA’s aankondiging van de repartities van de kabelgelden over het voorgaande uitzendjaar. Hoewel deze vergoeding een wezenlijk deel van je inkomensopbouw is, voelt het toch als een kerstcadeau. Of een dertiende maand. Of als een kerstbonus.
 
Niet alleen materieel. Ook de wetenschap dat elke televisieminuut die (her)bekeken wordt, naast plezier voor de kijker ook nog een beloning oplevert voor jou als maker, brengt voldoening. Hoe bijzonder is het immers, dat er nog waardering uitgedrukt in geld uit je noeste arbeid vloeit; soms jaren nadat je het hebt volbracht.
 
Als ik de repartitielijst van de kabelvergoedingen doorneem, dan ben ik vast niet de enige schrijver die zich er op dat moment bewust van is hoe belangrijk het opbouwen van een oeuvre is voor je inkomen.
 
Tegelijkertijd besef je dan dat een full buy-out van je rechten (voor bv. streaming platforms) op korte termijn wel iets meer geld kan opleveren, maar dat het voor alle jaren daarna wel voorbij is met de kerstpret; je bent immers afgesneden van dat oeuvre. De opbrengsten zijn voor anderen.
 
De afspraken tussen de PAM- en RODAP partijen over tarieven en het Vrijwillig Collectief Beheer voor VOD – na een geldverslindende arbitrage tot stand gekomen – zijn een goed begin, maar brengen nog maar een fractie op van wat het zou moeten zijn.
 
Bovendien zijn niet alle producenten/exploitanten gebonden aan deze afspraken en lopen de rechthebbenden hierdoor inkomsten mis. Ook staan de toch al zo lastig te implementeren afspraken over VOD nu al op de tocht, want na 2019 (!) lopen ze al af.
 
De evaluatie van de Wet Auteurscontractenrecht die rond 2020 zal plaatsvinden, zal een belangrijk moment vormen. Dan moeten we duidelijk maken dat Verplicht Collectief Beheer ook nodig is voor niet-lineaire exploitaties van ons werk, willen we in de toekomst nog blij kunnen worden van LIRA’s kerstpost. Alleen wanneer dit in de wet wordt vastgelegd, zoals nu voor kabel en tv-uitzending, kunnen we grote internationale spelers als Netflix hieraan binden. In landen om ons heen gebeurt dit overigens al.
 
Het zou niet moeilijk uitleggen moeten zijn: een wettelijk recht op een billijke, proportionele vergoeding voor alle exploitaties (dus ook speelfilm), verplicht collectief geïnd en verdeeld, maakt niet alleen elke exploitatievorm mogelijk maar vormt ook een garantie voor het creatief ondernemerschap van een maker.
 
Misschien omdat het ook op een extraatje lijkt. Een cadeautje. Een bonus. Terwijl het toch echt een stukje (ja, hij zei: ‘stukje’) inkomen is.
 
Een kerststukje, in dit geval.